Nitroredüktazlar ile kansere karşı şavaş
Kanser terapileri için nitroredüktaz-ilaç öncü sistemlerin geliştirilmesi
Flavin taşıyan nitroredüktazlar (NTR) oksidoredüktaz sınıfına aittirler ve yapısal olarak homolog olan enzim grubudurlar. Bu enzimler bileşiklerdeki nitro grubunun (-NO2), hidroksilamin (-NH-OH) üzerinden amin (-NH2) grubuna dönüşümünü katalizlerler. NTR’lar hem endüstriyel hemde farmakolojik araştırmalarda özel öneme sahiptir. Çünkü bu enzimler, nitroaromatiklerin biyobozunumunda ve toprak kirliliklerinin biyolojik olarak giderilmesinde, ticari önemi olan materyallerin sentezinde ve en önemlisi kanser tedavileri için geliştirilen ilaç öncü (prodrug) bileşiklerin aktif ilaçlara (drug) dönüştürülmesinde kullanılmaktadır.
Nitroredüktazların en önemli uygulamalarından olan farmasötik uygulamalarının temelini, ilaç öncü bileşiğin aktif formuna dönüşümünü katalizlemeleri oluşturur. Aktif hale gelen bileşik, sitotoksik DNA çapraz bağlayıcı ajan olarak ifade edilmektedir ve DNA’ya bağlanarak tümor oluşumunu engeller. (Şema 1).
Şema 1: CB1954’ün NTR tarafından etkinleştirilmesi
Doç.Dr.Ayhan Çelik ve ekibinin çalışmaları sonucunda, termofilik ve mezofilik bakterilerden aktivitesi yüksek yeni nitroredüktazların klonlaması, rekombinant enzim ekspresyonu ve saflaştırılması laboratuvar ölçeğinde başarıyla yapılmıştır. Bu enzimlerin kullanıldığı kanserli hücre hattı çalışmalarında ünit verici sonuçlar alınmıştır ve yeni ilaç öncü bileşiler ve nitroredüktazların kullanıldığı çalışmalar devam etmektedir.
Bu proje, Tübitak tarafından desteklenmektedir (110T754) ve Tübitak Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projesi kapsamında GYTE Kimya Bölümü Biyokimya Laboratuvarında yürütülmektedir.
