|
04.01.2025 - GTÜ Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü
TÜBİTAK 1001 kapsamında 2024 yılı 2. döneminde projelerin bilimsel değerlendirme sonuçlarına göre GTÜ’ den 6 proje bu kapsamda destek almaya hak kazandı.
TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) tarafından çağrı açılan "1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı” kapsamında 2024 yılı 1. döneminde Araştırma Destek Programları Başkanlığı'na (ARDEB) önerilen projelerin bilimsel değerlendirme süreci tamamlanarak sonuçlar açıklandı. Gebze Teknik Üniversitesi'nden (GTÜ) 5 akademisyenin projeleri destek almaya hak kazandı.
1001- Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı" kapsamında bilimsel olarak destek alan akademisyenlerimiz ve araştırma projeleri şöyle:
GTÜ Temel Bilimler Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr.Yelda Özden ÇİFTÇİ, "Parkinson Hastalığına Yönelik Potansiyel İlaç Etken Maddesi Olan Koridin Alkaloidinin Biyoteknolojik Olarak Üretimi, Saflaştırılması, Sitotoksik ve Nörokoruyucu Aktivitesinin Belirlenmesi" projesi ile destek aldı.
Projede; Parkinson hastalığı, orta beyinde ödül ve harekette önemli rol oynayan hücrelerin ölümü sonucunda dopamin seviyesinin eşik değerinin altına düşmesine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Hastalığın tedavisinde odaklanılan noktalardan biri, normal şartlarda beyindeki fazla miktardaki dopamini metabolize eden monoamin oksidaz (MAO) enzimlerinin (MAO-A ve MAO-B) inhibisyonudur. Böylece hastalık durumunda az seviyede üretilen dopaminin degradasyonu önlenerek mevcut dopamin miktarının korunması amaçlanır. Ancak, mevcut olarak kullanılan MAO inhibitörlerinin çeşitli yan etkilere sahip olması, hastalığın tedavisinde yeni inhibitör arayışlarına sebep olmaktadır.
Sunulan proje fikrine yönelik olarak yapılan ön çalışmalarımız kapsamında MAO-B enzimi üzerine yapılan moleküler kenetlenme (docking) çalışmalarımızda bitkisel ikincil metabolit olan koridin alkalodinin, mevcut iki inhibitör olan selejilin ve rasajilin gibi ilgili enzimin aktif bölgesine bağlandığı, bu bölgede bulunan bazı amino asitlerle ortak olarak etkileşime girdiği ve söz konusu inhibitörlerle benzer bağlanma skorlarına sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen ön çalışma verileri ile MAO-B inhibitörü olarak kullanılma potansiyeline sahip olduğu belirlenen koridin molekülünün, ülkemiz koşullarında yetişen kazgagası (Corydalis spp.) bitkisi tarafından üretildiği literatür araştırması ile tespit edilmiştir. Bu doğrultuda kurgulanan proje önerisi ile koridin alkaloidinin enzim aktivite etkinliğinin belirlenmesi, biyoteknolojik olarak (hücre süspansiyon ve saçak kök kültürleri) üretimi, ilgili metabolitin saflaştırılması ve nöron hücreleri üzerindeki sitotoksik ve nörokoruyucu etkilerinin in vitro çalışmalar ile gösterilmesi amaçlanmaktadır.
Proje, GTÜ, MBG, Akıllı Tarım Araştırma ve Uygulama Merkezi (GTÜ-ATAM), Merkez Araştırma Laboratuvarı (GTÜ-MAR, Bitkisel ve Bakteriyel Metabolit Biyosentez Laboratuvarı (GTÜ-MAR), Bingöl Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa ile ortak yürütülecek olup, üniversite-üniversite iş birliğini içermektedir. Projede GTÜ, MBG Bölüm Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Mine GÜL ŞEKER, MBG Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özlem AKKAYA, MBG Öğretim Görevlisi Dr. İrem YALIM CAMCI, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Dilek ORAL, Bingöl Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Eczacılık Hizmetleri Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Veysel SÜZERER, Bingöl Üniversitesi ve Merkezi Laboratuvar Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Dr. Öğretim Üyesi İnan Dursun araştırmacı olarak görev alırken, Altınbaş Üniversitesi, Tıp Fakültesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Arzu TEMİZYÜREK danışman olarak yer almaktadır.
GTÜ Temel Bilimler Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Leyla ÇOLAKEROL ARSLAN, "Ultra Düşük Güç Tüketimli Mıknatıslanma Anahtarlaması Uygulamaları İçin Heusler Alaşımı Tabanlı Manyetoelektrik Yapıların Geliştirilmesi" projesi ile destek aldı.
Projede; oda sıcaklığında bir elektrik alan kullanılarak nano disklerdeki mıknatıslanmanın seçilebilir bir şekilde anahtarlaması sayesinde tamamen yenilikçi yaklaşımlarla manyetik bellek sistemleri tasarlanmasına katkı sunacaktır. Farklı boyut ve kalınlıktaki Co2MnAl diskleri iki farklı yaklaşım kullanarak son zamanlarda büyük ilgi gören ferroelektrik kurşun magnezyum niobat-kurşun titanat (PMN-PT) seramikleri üzerine pürüzsüz bir arayüz oluşturacak şekilde büyütülecek, sonra da Co2MnAl disklerinin mıknatıslanması, anizotropisi ve domen yapısı PMN-PT’ye uygulanan elektrik alan ile kontrol edilmeye çalışılacaktır. Böylelikle, ultra düşük güç tüketimi kullanarak mıknatıslanma anahtarlamasının sağlanması amacıyla Co2MnAl nanoyapılarının manyetik özelliklerin gerinim aracılı manyetoelektrik bağlantısıyla kontrolü gerçekleştirilecektir. Önerilen bu çalışma gelecekteki aygıt uygulamaları için ferroelektrik katmanın indüklediği ters manyotostriksiyon etkisiyle ferromanyetik nanodisklerin manyetik özelliklerinde meydana gelen değişiklikleri anlamamıza katkı sağlayacaktır. Projede, Gebze Teknik Üniversitesi Fizik Bölümünden Prof. Dr. Faik Mikailzade ve Sabancı Üniversitesinden Prof. Dr. İbrahim Burç Mısırlıoğlu araştırmacı olarak yer alacaktır. Ayrıca Gebze Teknik Üniversitesi Nanoteknoloji Enstitüsünden Dr. Okan Özdemir projeye destek sağlayacaktır.
GTÜ Mühendislik Fakültesi Elektronik Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serkan AKSOY, "Zaman Uzayı Elektromanyetik (Zuem) Sistemleri Için Dispersif Süperparamanyetik Ve Kayıplı Toprakların Zaman Uzayı Sonlu Farklar Yöntemi Ile Modellenmesi"projesi ile destek aldı.
Projede;Hızlı ve düşük maliyetlerle toprakta daha derinlere ulaşılabildiğinden düşük frekanslı Zaman Uzayı ElektroManyetik ZUEM (Time Domain ElectroMagnetic, TDEM) sistemleri yeraltı suları, mineral yatakları tespiti vb. jeofizik araştırmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Manyetik dispersif topraklar (manyetik SüperParaManyetik, SPM vb.) ZUEM sistemlerinin performanslarını önemli ölçüde etkileyen temel problemdir. Bu projede ZUEM sistemlerinin dispersif SPM ve kayıplı topraklar için Kuvazi-Statik Zaman Uzayı Sonlu Farklar, KS-ZUSF (Quasi-Statik Finite Difference Time Domain, QS-FDTD) yöntemi ile benzetimi yapılarak, bu toprakların ZUEM sistemler üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmaktadır. Bu projenin özgün değeri, ticari yazılımlarda bulunmayan dispersif SPM ve kayıplı toprak modeli için KS-ZUSF yöntemi kapsamında literatürde bu model için daha önce uygulanmamış olan Yardımcı Diferansiyel Denklem, YDD (Auxiliary Differential Equation, ADE) tekniği kullanılarak, ilk defa bir ZUEM problemi için Matlab ortamında elektromanyetik çözümün sağlanmasıdır (Burada dispersif SPM için Mükemmel Uyumlu Katman (MUK) da ilk kez geliştirilecektir). Elde edilecek bu çözüm ile “yarı-uzay dispersif SPM toprak” ve “ince dispersif SPM toprak” vb. ortamların ZUEM sistem başarımı üzerine etkisi konusunda önemli bilgi birikimi sağlanacak ve ülkemizin bu konuda literatürdeki görünürlüğü artırılacaktır. GTÜ Temel Bilimler Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ümit DEMİR, Elektrokimyasal İndirgenmiş Grafen Oksit İle Sarmalanmış Nimo, Ni(Oh)2@Nimo, Nimoox@Nimo Ve Nis/Mos2@Nimo Nanoparçacıklarını İçeren Desteksiz, Esnek Ve Yüksek Aktiviteli Yenilikçi Elektrokatalizörlerin Geliştirilmesi Ve Sudan Elektrokatalitik Hidrojen Üretimi" projesi ile destek aldı.
Projede; yenilikçi ve yüksek performanslı elektrokatalizörler geliştirerek sudan hidrojen üretimini hedeflenmektedir. Hidrojen, çevre dostu, yüksek enerji verimliliği sağlayan ve sürdürülebilir enerji sistemlerinin temelini oluşturan bir yakıt olarak gelecekteki enerji çözümleri için kritik öneme sahiptir. Bu doğrultuda, temiz ve yenilenebilir hidrojen üretimi, karbon salınımını azaltmaya yönelik küresel hedeflere ulaşmak için stratejik bir hedef olarak öne çıkmaktadır.
Proje, suyun elektroliz yolu ile temiz hidrojen üretimini sağlamak amacıyla yenilikçi, düşük maliyetli ve çevre dostu NiMo nanoalaşım/elektrokimyasal indirgenmiş grafen oksit kompozit elektrokatalizörlerin geliştirilmesini hedeflemektedir. Bu elektrokatalizörler, desteksiz, esnek ve kâğıt formunda olacak şekilde tasarlanmış olup, yüksek performans göstererek her iki su ayrışma reaksiyonunu (HER ve OER) etkin bir şekilde gerçekleştirebilecektir. Ayrıca, uzun süreli dayanım ve kararlılık göstererek enerji dönüşüm süreçlerinde sürdürülebilir bir çözüm sunması beklenmektedir.
GTÜ Temel Bilimler Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İrem KULU, "İnsan Küçük Hücreli Dışı Akciğer Karsinomu için Egfr-Hsp Hedefli Antikanser İlaç Adayı Moleküllerin Geliştirilmesi" projesi ile destek aldı.
Projede; Kanser, dünya genelinde ciddi bir sağlık tehdidi olmayı sürdürmektedir ve özellikle akciğer kanseri, yüksek ölüm oranları ile öne çıkmaktadır. Akciğer kanserinin en yaygın türü olan küçük hücreli dışı akciğer karsinomu (KHDAK), tüm vakaların %85'ini oluşturarak büyük bir sorun teşkil etmektedir. Son yıllarda KHDAK tedavisinde, platin bazlı toksik tedaviler yerine EGFR (Epidermal Büyüme Faktörü Reseptörü) hedefli küçük moleküllü tirozin kinaz inhibitörleri kullanılmaya başlanmıştır. Ancak bu tedavilere karşı gelişen direnç, yeni nesil inhibitörlerin geliştirilmesini gerektirmektedir. Projemizde, EGFR’ye karşı direnç geliştiren KHDAK hastaları için daha etkili ve güvenli inhibitörlerin dizaynı, sentezleri yapılarak, belirlenen hedef odaklı aktiviteleri incelenecektir.
Yenilikçi moleküler tasarım stratejilerinden biri olan fragman bazlı ilaç dizaynı ile yeni moleküllerin dizaynları ve a ktif olduğu bilinen farmakofor gruplar kullanarak daha aktif olabilecek yeni moleküllerin sentezlenmesi modern ilaç keşfi çalışmalarında sıklıkla uygulanmaktadır. FDA tarafından onaylanmış ve aktivitesi bilinen ilaçlarda pirimidin halkasının varlığı çalışmanın dizaynında itici güç oluşturmuştur. Proje kapsamında Aminopirimidin halkası, farklı N-heterosiklik halkalar olan indol, triazolopirimidin ve triazolopiridazin halkaları ile birleştirilerek yeni çekirdek yapılar oluşturulmuştur. Bu moleküllerin birçok kanser hücresine karşı sitotoksik ve proliferatif etkileri olduğu bilinmektedir. Projede tasarlanan yeni heterosiklik halka sistemleri ve kalkon yapısının hibridizasyonuyla oluşturulan yeni moleküllerin sentezi, in silico ve in vitro antikanser etkileri, ilk kez bu çalışma kapsamında incelenecektir.
GTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Melis OĞUZ ÇEVİK, "Küçük Kentlerin Yeniden Şekillenmesinde Üniversitenin Rolü" projesi ile destek aldı.
Projede; 2006 sonrası nüfusu 750.000’in altında kalan küçük ve orta ölçekli kentlerde kurulan üniversitelerin, bulundukları kentlerin sosyal, ekonomik ve mekânsal yapıları üzerindeki etkilerini üniversite öğrencilerinin ve yerel halkın bakış açısıyla değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Türkiye’de 2006 sonrası açılmış üniversitelerin kentlere etkisini inceleyen araştırmalar genellikle üniversitenin ekonomik sektörel gelişmelere odaklanırken, bu çalışma üniversitelerin kentsel arazi kullanımı, altyapı, gündelik yaşam ve sosyo-kültürel doku üzerindeki etkilerini daha geniş bir çerçevede ele almaktadır. Proje, üniversite öğrencilerinin kentle ilişkilerini ve bu yeni topluluğun talep ve ihtiyaçları doğrultusunda kentte yaşanan dönüşümü anlamayı hedeflemektedir.
Küçük Kentlerin Yeniden Şekillenmesinde Üniversitenin Rolü (ÜniKent Projesi)’nin pilot çalışması Amasya Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü desteği ile gerçekleştirilmiş olup, projenin esas çatkısının oluşturulmasında rehber niteliği taşımaktadır. Araştırma, Türkiye’de (i) nüfusu 750.000 altında olan (ii) 2006 sonrasında açılan bir üniversiteye ev sahipliği yapan (iii) ilgili kentte tek bir üniversitenin olduğu (iv) Türkiye’nin farklı NUTS bölgelerinden 6 kentte gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda, 6 aylık periyotlarda, sırası ile Siirt (Siirt Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Dr. Öğr. Üyesi Eda Koçak Gıyak), Kırklareli (Kırklareli Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Dr. Öğr. Üyesi Mete Korhan Özkök), Erzincan (Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Coğrafya Bölümü, Doç. Dr. Suat Tüysüz), Burdur (Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, Prof. Dr. Cem Ergun), Karaman (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü, Öğr. Gör. Dr. Abdullah Karaağaç) ve Uşak (Uşak Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, Doç. Dr. Özlem Avcı Aksoy) kentlerinde, yerele özgü uyarlamalar yapılarak toplamda 5 iş paketini içeren araştırma sürecinin tekrarlandığı bir akış planı uygulanacaktır.
Üniversite ve kent ilişkisini bütüncül bir yaklaşımla ele alan bu çalışma, mevcut çalışmaların eksikliklerini tamamlayarak, üniversitelerin kentsel hizmetlerin yeniden düzenlenmesine ve yerel yönetimlere yönelik pratik rehberlerin geliştirilmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Ayrıca, proje kapsamında oluşturulacak sivil etkileşim ağı, kentlerin deneyimlerini paylaşmalarına olanak tanıyan düzenli çevrimiçi platformlar ve ulusal çalıştaylar aracılığıyla işleyecek ve küçük kentlerde üniversitelerin etkilerini optimize edecek çözümler geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Proje sonuçlarının, akademik yayınlar, ulusal çalıştaylar, sosyal medya paylaşımları ve proje sonunda tüm saha deneyimlerini ele alan bir derleme kitap aracılığıyla geniş kitlelere ulaştırılması öngörülmektedir. |
