"Hızlandırıcı Teknolojileri, CERN ve Türk Hızlandırıcı Merkezi"
Prof. Dr. Ömer Yavaş
Ankara Ü. Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü Müdürü
Türk Hızlandırıcı Merkezi Projesi Yürütücüsü
Parçacık hızlandırıcı ve dedektör teknolojileri günümüzün jenerik (doğurgan) teknolojilerinden kabul edilmektedir. Bu teknolojiler yüksek güç, vakum, kontrol, malzeme, soğutma, RF mühendisliği, veri depolama ve işleme, görüntüleme, yazılım, iletişim vb bir çok alanın gelişimine ön ayak olmuş ve olmaktadır. Günümüzde dünyada 30.000 civarındaki hızlandırıcıların yarısı medikal amaçlarla kullanılmakta geri kalan yarısı ise parçacık fiziği, nükleer fizik, biyoteknoloji ve nanoteknoloji, genetik, malzeme, endüstri, metroloji, çevre, kimya, ilaç, maden, enerji, ilaç, savunma, uzay, eğitim, iletişim vb onlarca alanda araştırma, eğitim ve uygulama amacıyla kullanılmaktadırlar. Dünyanın en büyük hızlandırıcı merkezi 1954’te kurulan Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi CERN’dir. CERN’de hızlandırıcılara dayalı yapılan araştırmaların sonuçları 5 kez Nobel Fizik ödülüne layık görülmüştür. CERN’de 2009 yılından buyana çalışmakta olan LHC ve üzerinde kurulu 4 büyük deney ile (ATLAS, CMS, ALICE ve LHCb) evrenin ve maddenin sırları araştırılmaktadır. CERN dünya bilim ve teknolojisi için bir lokolomotif rolü oynamaktadır.
Ülkemizde hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin geliştirilmesini ve bu teknolojilerin araştırma, uygulama ve üretimde yaygın olarak kullanımını amaçlayarak 2001’de önerilen Türk Hızlandırıcı Merkezi’ni kurmaya yönelik çalışmalar Ankara Üniversitesi koordinatörlüğünde Üniversitelerarası proje formatında Kalkınma Bakanlığı desteği ile yürütülmektedir. Projenin devam etmekte olan III. aşamasının (2006-2014) 5 ana hedefi bulunmaktadır:
- Ülkemizin ilk Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsünü kurmak
- Ülkemizin Ar-Ge amaçlı ilk parçacık hızlandırıcı tesisini kurmak
- Türk Hızlandırıcı Merkezinde yer alacak tesisleri projelendirmek
- Dünyanın önde gelen hızlandırıcı merkezleri ile işbirliği geliştirmek
- Hızlandırıcı ve dedektör teknolojileri alanında uzmanlar yetiştirmek
Bu sunumda, hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin kapsamı, önemi ve dünyadaki durumu açıklandıktan sonra CERN ve Türkiye-CERN ilişkileri konusunda bilgiler sunulacaktır. Türk Hızlandırıcı Merkezi (THM) çalışmaları, kurulan ve planlanan hızlandırıcı tesisleri (TARLA, TURKAY, TURKSEL, TURKPRO ve TURKFAB) ve bunların araştırma potansiyelleri, THM’nin bilimsel ve teknolojik stratejisi, gelecek planlaması, ulusal ve uluslararası işbirliği konularında kapsamlı bilgiler sunulacaktır.
Tarih: 4 Nisan 2013 Perşembe 14:00
Yer: İşletme Konferans Salonu
